Jathilan

JATHILAN

Jatilan menika salah sawijining kesenian ingkang nyatokaken gerakan tari kaliyan magis. Jenis kesenian menika dipun peragakipun kengge properti jaran kepang, ingkang dipun damel saking anyaman bambu utawi kepang. Kesenian punika kathah dipun temokaken ing tlatah jawi. Jatilan menika ingkang migunaaken jaran kepang menika miturut cariosipun nglambangaken pasukan berkudanipun pangeran Diponegoro ingkang nglawan Belanda. Nanging wonten ingkat nyebat menawi jatilan menika ngalambangaken kisah perjuanganipin Raden Patah dipun biyantu kaliyan Sunan Kalijaga nglawan Belanda, lan wonten malih ingkang nyebat jatilan menika carios laihanipun tentara Mataram ingkang dipun pimpin Sunan Hamengkubuwono I raja mataram kangge ngelawan Belanda.

Jatilan menika wonten 3 babak, babak sapisan dipun wiwiti kanthi tarian ingkang alon nanging dangu-dangu temponipun tansah dados dinamis sami kaliyan musik pangiringipun. Musik pengiringipun dipun sebat gamelan. Gamelan menika kasusun dening drum, kendhang, kenong, gong, lan slompet. Slompet menika suling ingkang ngasilaken suara melengking. Biasanipun lagu pangiringipun memuat himbauan supados umat manusia tansah berbuat sae lan kelingan marang gusti allah. Biasanipun ingkang dipun tariaken menika tarian warok-warokan kanthi judul suminten edan.

Babak ingkang kaping kalih menika dipun pentasaken tarian buto. Tarian buto menika dipun tariaken kanti dinamis lan energik. Tarian menika dipun tariaken dening 10 tiang. Ing babak kalih menika biasanipun kathah warga ingkang mirsani amargi ing babak menika kathah polah para penari ingkang gawe guyu. Aksesoris ingkang dipun agem inggih menika gelang sikil, gelang tangan, lan topeng buto ingkang kawujud kewan kayata singo, macan, celeng lsp. Irama ingkang dipun hasilaken ngangge gelang punika irama rancak. Iramanipun pas lan apik.

Ing bababak kaping tigo dipunlajengaken tarian jatilan menika. Jumlahipun penariipun wonten 10 tiyang. Aksesoris ingkang dipun agem inggih menika gelang tangan, gelang sikil, iket lengen, kalung (kace), kupluk panji, lan keris. Ing babak tigo menika wonten tambahan personil yaiku pawang. Pawang menika bertugas ngamanaken, ngatur lan njamin lancaripun pertunjukan. Pawang uga nduweni tanggung jawab nyadaraken para penari ingkang kerasukan roh alus. Amargi ing babak tigo menika para roh alus dipun undang supados ngrasuki para penari menika. Saksampunipun para penari kerasukan penari wau mboten sadar menopo kemawon ingkang sampun dipun lakokaken.

Ing pertunjukan menika dipun sediaken maneka warno sesajen. Pisang raja setunggal tangkep, jajanan pasar, tumpeng robyong, dawet, kembang setaman, dupa cina, menyan, ingkung kubluk, lsp. Biasanipun carios jatilan menika mboten namung ngagem carios menika kemawon, nanging wonten pilihan sanesipun. Biasanipun carosipun ngadopsi saking carios jatilan klasik, kayata carios kresna, suminten edan, prabu baka, prabu buto, lsp.